Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης σε συνεργασία με τους καθηγητές του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Παυλίδου Βασιλική και Κωνσταντίνο Τάσση, προσφέρουν δωρεάν το μάθημα «Ταξίδι στο Σύμπαν – Σταθμός πρώτος: Το ηλιακό μας σύστημα«.
Είναι ευκαιρία, στην περίοδο που διανύουμε, να μπορέσουμε να μάθουμε κάτι καινούργιο και να αξιοποιήσουμε σωστά τον αρκετό ελεύθερο χρόνο μας.
Τις τελευταίες μέρες αρκετός ντόρος έχει γινεί σχετικά με το σχήμα που έχει η Γη, επιστρέφοντας τον τρόπο σκέψης και την γνώση της ανθρωπότητας αιώνες πίσω. Η Γη είναι σφαιρική ή επίπεδη; Αυτό το ερώτημα λοιπόν ταλανίζει ξανά τον άνθρωπο, επιστήμονες ή μη, και ο καθένας προσπαθεί να δώσει τις απαντήσεις του.
Στο σημείο αυτό πρέπει να θέσουμε τις βάσεις για να συνεχίσουμε την συζήτησή μας. Δεν μπορούμε και δεν έχουμε το δικαίωμα να συγχέουμε έννοιες και να ερμηνεύουμε τα φαινόμενα κατά το δοκούν. Δηλαδή, θυμάμαι ένα βίντεο στο youtube, στο οποίο ο δημιουργός του προσπαθώντας να αποδομήσει τη θεωρία της βαρύτητας και κατ’ επέκταση στο μυαλό του και την σφαιρικότητα της Γης, βουτάει σε ένα ενυδρείο μπάλες, μπαλόνια και άλλα αντικείμενα, αγνοώντας μία δύναμη που είναι γνωστή 2.500 χρόνια τώρα χάρις τον Αρχιμήδη, την άνωση. Και επειδή η πλειοψηφία των θιασωτών της «νέας» αυτής θεωρίας δεν το έχουν και πολύ με τα μαθηματικά θα προσπαθήσω να μην αναφερθώ καθόλου σ’ αυτά.
Για αρχή δεν μπορώ να καταλάβω ποιο είναι το πρόβλημα ακριβώς. Άντε και η Γη είναι επίπεδη και οι φυσικοί σας λέμε ψέμματα. Για ποιο λόγο να συμβαίνει όμως αυτό; Το σχήμα της Γης θα επηρεάσει κάποιον στην καθημερινότητά του; Σαφώς και όχι. Το σχήμα της Γης θα επηρεάσει τις κινήσεις τον αεροπλάνων και τους δορυφόρους, τίποτα περισσότερο.
Τα αεροπλάνα κινούνται σε μέγιστους κύκλους, δηλαδή σε κύκλους που έχουν διάμετρο ίση με την διάμετρο της Γης. Αυτές είναι και οι συντομότερες διαδρομές σε μία σφαίρα, οι λεγόμενες γεωδαισιακές. Όπως έχω μάθει οι υποστηρικτές της επίπεδης Γης θεωρούν πως κάτι τέτοιο συμφέρει οικονομικά τις αεροπορικές εταιρίες για να δηλώνουν μεγαλύτερη κατανάλωση καυσίμων, άρα και πιο ακριβά εισιτήρια. Βέβαια από μαθηματικής άποψης η καμπύλη μετατρέπεται σε ευθεία γραμμή αν ο χώρος είναι επίπεδος οπότε η ρότα του αεροπλάνου παραμένει η ίδια.
Ένα ζήτημα που δεν μπορεί να απαντήσει η θεωρία της επίπεδης Γης είναι οι ζώνες ώρας. Σε όλο τον πλανήτη υπάρχουν 39 ζώνες ώρας δηλαδή 39 διαφορετικά σημεία του πλανήτη δείχνουν διαφορετική ώρα. Πως θα ήταν κάτι τέτοιο δυνατό με την Γη επίπεδη και τον Ήλιο απλά ένα ουράνιο σώμα από πάνω της; Πως θα μπορούσαν επίσης να εξηγήσουν ηλιακές και σεληνιακές εκλείψεις ή ακόμα και τις φάσεις της Σελήνης, τα οποία τα εξηγούμε εύκολα με την Γη σφαιρική; Πόσο εύκολα; Τόσο ώστε να τα διδάσκουμε στην Γ’ Γυμνασίου, δηλαδή σε παιδιά 14, 15 χρονών, χωρίς μαθηματικά.
Επιπλέον μιας και αναφερθήκαμε στον Ήλιο. Είναι γνωστό πως όσο απομακρυνόμαστε από τον ισημερινό αλλάζει και η θέση του Ήλιου στον ουρανό. Όσο πιο βόρεια ή νότια ταξιδεύουμε τόσο πιο χαμηλά θα βρίσκεται και ο Ήλιος. Επιπλέον σε μία επίπεδη Γη χωρίς πόλους πως είναι δυνατόν να παραχθεί το Σέλας; Πως είναι δυνατόν να υπάρχει αναστροφή αστερισμών ή ακόμη και διαφορετικοί αστερισμοί σε διαφορετικές περιοχές χωρίς ημισφαίρια;
Και πάμε λίγο πιο μακρυά στα βάθη της ιστορίας. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν σοβαρές υπόνοιες, και από κάποια στιγμή και μετά θεώρησαν πως έτσι είναι, ότι η Γη είναι σφαιρική. Απλή απόδειξη τα πλοία που τα έβλεπαν να χάνονται από το οπτικό τους πεδίο καθώς ταξίδευαν. Τελευταίο κομμάτι του πλοίου που έβλεπαν ήταν το κατάρτι επομένως μπορούσαν να καταλάβουν, άνθρωποι πριν από 2.500 χρόνια τα οποία δεν είχαν εισάγει το πείραμα στην διαδικασία της σκέψης τους, πως για να βλέπουμε το υψηλότερο σημείο του πλοίου τελευταίο πως η Γη δεν είναι επίπεδη. Το ίδιο έκανε και ο Μαγγελάνος, ο οποίος άρχισε να ταξιδεύει δυτικά και κατέληξε εκεί από πού ξεκίνησε. Επίσης πως είναι δυνατόν να μπορούμε να δούμε την Σαντορίνη από την κορυφή του Ψηλορείτη με καθαρή ατμόσφαιρα και όχι από κάποιο κρητικό λιμάνι ή παραθαλάσσιο μέρος;
Ο Ερατοσθένης κατάφερε και υπολόγισε την περιφέρεια της Γης το 300 π.Χ. περίπου κάνοντας χρήση συνθηκών που δεν θα ίσχυαν σε επίπεδη Γη. Και την βρήκε με αρκετά μεγάλη ακρίβεια.
Ένας τελευταίος λόγος που μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι η Γη είναι σφαιρική είναι οι σεισμοί. Ένα σεισμικό κύμα περιλαμβάνει ένα εγκάρσιο κι ένα διαμήκες κύμα. Τα εγκάρσια κύματα μπορούν να διαδοθούν μόνο μέσα σε στερεά υλικά μέσα ενώ τα διαμήκη και σε υγρά και σε αέρια. Όταν ένας σεισμός καταγραφεί σε κάποια περιοχή της Γης τότε αυτόματα στον χώρο γύρω από το επίκεντρο οι πλησιέστεροι σεισμογράφοι καταγράφουν τα δύο αυτά κύματα. Αντιδιαμετρικά του επίκεντρου ένας σεισμογράφος θα καταγράψει μόνο το διαμήκες κύμα. Ο λόγος; Ο πυρήνας της Γης είναι ρευστός και «κόβει» το εγκάρσιο.
Θα μπορούσα να αρχίσω να παραθέτω και μαθηματικές αποδείξεις αλλά κάτι τέτοιο είναι εκτός της λογικής της εκλαΐκευσης της επιστήμης. Η Γη είναι σφαιρική, το γνωρίζουμε χιλιάδες χρόνια τώρα, έχουμε αποδείξεις για αυτό, ακόμη και φωτογραφίες από διαστημικές αποστολές και το κυριότερο δεν υπάρχει λόγος να μας πούνε ψέμματα για κάτι τέτοιο.
Physics Courses 